Vô trùng trong phẫu thuật răng miệng và nhổ răng (phần 1)

Nhiễm trùng là một vấn đề lớn trong phẫu thuật, mặc dù cho đến nay đã có nhiều tiến bộ đáng kể về kỹ thuật phẫu thuật, về vi trùng học,… nhưng nhiễm trùng vẫn tiếp tục xảy ra với nhiều mức độ trầm trọng khác nhau.

Năm 1867, Louis Pasteur khám phá ra vi trùng, Lister nhận thấy vi trùng có liên quan đến vết thương bị nhiễm trùng và cho ra đời “Nguyên tắc vô trùng trong phẫu thuật”. Nguyên tắc này được hoàn thiện, phổ biến và áp dụng rộng rãi cho đến ngày nay.

Năm 1886, E.V.Bergmann giới thiệu về nguyên tắc tiệt trùng bằng hơi nước và cách vô trùng được hoàn chỉnh vào năm 1891 cùng với nhiều tác giả khác như Oliver Wendl Holmes, Semmelweis và Theodor Kocher. Kocher nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp xúc đầu tiên với vật ly nhiễm và gây ra nhiễm trùng, điều này đã giúp Halsted đề xuất sử dụng găng tay cao su trong phẫu thuật tại Mỹ năm 1890.

Khi có kháng sinh điều trị, với hy vọng tỷ lệ nhiễm trùng sau phẫu thuật sẽ được loại bỏ nhưng tình trạng nhiễm trùng ở vết thương hậu phẫu và nhiễm trùng bệnh viện vẫn còn tiếp diễn. Người ta cho rằng các phẫu thuật viên đã làm gia tăng số lượng nhiễm trùng, điều này có liên quan đến nhiều yếu tố phức tạp như phẫu thuật kéo dài và có biến chứng, bệnh nhân lớn tuổi, suy nhược, việc tăng sử dụng phương tiện chẩn đoán và điều trị làm vi trùng hiện diện nhiều hơn,… trong đó nhiễm trùng do thiếu nghiêm túc khi thực hiện các kỹ thuật vô trùng, không quan tâm đến các nguyên tắc phẫu thuật và thiếu cẩn trọng trong việc điều trị phòng ngừa bằng kháng sinh. Nhiễm trùng không những có ý nghĩa quan trọng trong ngành Y mà còn là gánh nặng về mặt kinh tế cho cả bệnh nhân và xã hội.

Thế kỷ XIX cùng với việc tìm ra vi trùng và xác định đường lây truyền, đồng thời cũng tìm ra nhiều loại kháng sinh để chống và diệt vi trùng nhưng quan trọng không kém là ngành Y cũng đạt được những thành tựu lớn trong việc ngăn ngừa lây nhiễm trong ngoại khoa, đó là các phương pháp vô trùng.

Gợi ý: Kỹ thuật gây tê vùng khi nhổ răng

YẾU TỐ NGUY CƠ NHIỄM TRÙNG

Nguồn lây nhiễm: 

Nguồn lây nhiễm cho vết thương rất nhiều, bản thân bệnh nhân và ê-kíp mổ cũng là một nguồn lây nhiễm chính yếu. Bệnh nhân mang theo mình nhiều vi trùng vào phòng phẫu thuật có khả năng gây nhiễm trùng và những vi trùng này có thể trú ẩn ở mũi, họng, da,…

Yếu tố toàn thân:

Bệnh nhân đóng vai trò quan trọng trong mối quan hệ cơ thể vật chủ với vi trùng, đó là sức đề kháng của cơ thể chống lại sự lây nhiễm, có thể không liên quan đến kỹ thuật vô trùng nhưng đều có khuynh hướng gia tăng tỷ lệ nhiễm trùng khi phẫu thuật. Để góp phần ngăn ngừa nhiễm trùng cũng cần bảo đảm dinh dưỡng tốt trước và sau phẫu thuật, tránh làm rối loạn tuần hoàn trong và sau khi phẫu thuật vì giảm lưu lượng máu nuôi đến vết thương phẫu thuật sẽ làm giảm sự di chuyển tế bào thực bào và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

A.  VÔ TRÙNG TRONG PHẪU THUẬT RĂNG MIỆNG

Trong vô trùng trong phẫu thuật răng miệng, mức độ vô trùng không nên coi nhẹ hơn những trường hợp mổ lớn vì vi trùng luôn sẵn sàng xâm nhập vào bất cứ một tổn thương nào dù lớn hay nhỏ và sẽ gây nhiễm trùng. Bài này đề cập đến vô trùng cho những trường hợp tiểu phẫu thuật (TPT). Công việc vô trùng tuy gọn nhẹ hơn nhưng quy trình không khác trường hợp mổ lớn. Những đối tượng cần quan tâm là phòng mổ, dụng cụ, kíp mổ và bệnh nhân.

I – PHÒNG MỔ

1. Thiết kế phòng mổ

Phòng mổ nên thiết kế đơn giản, thông khí tốt, nhiệt độ trong phòng nên giữ từ 18 – 24oC với độ ẩm vừa phải. Môi trường trong phòng mổ càng ít vi trùng càng tốt.

Kích thước tối thiểu của một phòng mổ thường vào khoảng 4 4m, đủ khoảng không gian cần thiết cho việc mặc áo mổ, trải khăn và các nhân viên khác di chuyển mà không gây ô nhiễm cho những vùng đã được vô trùng.

Sàn nhà và tường phải được lát bằng vật liệu dễ làm sạch, màu sáng dịu mát. Không được treo màn vải, tranh ảnh, không dùng chụp đèn bằng vải hoặc giấy cứng. Không nên dùng quạt mà phải dùng điều hòa nhiệt độ. Nhiều khảo sát cho thấy sự tái phân tán của vi trùng từ sàn phòng mổ vào không khí rất thấp, không góp phần làm gia tăng tỷ lệ nhiễm trùng trong điều kiện trao đổi không khí nhanh và thích hợp khoảng 20 – 25 lần/giờ qua bộ lọc năng suất cao có khả năng loại bỏ vi trùng và nấm. Tất cả các cửa phòng nên đóng kín, áp lực bên trong phòng mổ phải lớn hơn bên ngoài nhằm ngăn bụi và vi khuẩn xâm nhập vào.

2. Thiết bị vô trùng trong phẫu thuật răng miệng

Gồm bàn mổ điều chỉnh bằng bàn đạp điện đặt giữa phòng. Bên trái bàn mổ là máy hút phẫu thuật và máy khoan điện di động được, không dùng máy nha khoa cồng kềnh. Bên phải bàn mổ hoặc phía sau đầu bệnh nhân có bàn thép không gỉ di chuyển được bằng bánh xe để sắp xếp dụng cụ mổ, thùng rác y tế ở phía sau bên trái.

3. Ánh sáng vô trùng trong phẫu thuật răng miệng

Phòng mổ dùng ánh sáng trắng giống như ánh sáng tự nhiên, vì kíp mổ phải làm việc trong phòng mổ nhiều giờ liên tục. Phòng mổ nên có nhiều cửa sổ kính để lấy ánh sáng mặt trời, nhưng dù sao vẫn phải có đèn trần loại huỳnh quang trắng có hộp che chắn, không nên gắn đèn ở một phía để tránh bóng nhồi trong phòng mổ.

Ở khu vực phẫu thuật phải có đèn mổ, thường là loại nhỏ có 4 – 6 bóng, có tay nắm ở giữa để điều chỉnh ánh sáng và tháo được để vô trùng, giúp cho phẫu thuật viên có thể tự điều chỉnh ánh sáng khi mổ. Đặt bàn mổ sao cho đầu bệnh nhân hướng về phía ánh sáng của đèn mổ. Ngoài ra phẫu thuật viên có thể dùng thêm đèn Clark, một loại đèn có gương phản chiếu được treo trước trán, để soi vào các ngóc ngách trong miệng khi phẫu trường bị che khuất bởi môi, lưỡi, má hoặc răng.

Để bảo đảm vô trùng cho phòng mổ, cần có thêm các phòng:
– Phòng khám bệnh và săn sóc sau mổ: trang bị giường nằm để săn sóc sau mổ và những bệnh nhân mệt cần nằm nghỉ để theo dõi trong một thời gian ngắn. Có bàn để ghi đơn thuốc và hoàn tất hồ sơ sau mổ.
– Phòng rửa tay có vòi nước điều chỉnh bằng bàn đạp hay cần gạt.
– Phòng tiệt trùng nằm bên cạnh phòng mổ, có cửa thông với phòng mổ, trong phòng có bàn, tủ làm bằng thép không gỉ để đựng dụng cụ đã vô trùng.

4. Tẩy trùng

Nền nhà, bề mặt tường phòng mổ và phòng dụng cụ phải được tẩy trùng định kỳ hàng tháng và sau mỗi buổi mổ. 1936, Hart khuyên nên dùng tia cực tím để sát trùng không khí trong phòng phẫu thuật.

Hình 1.1. Kỹ thuật tẩy trùng bề mặt (Kỹ thuật phun sương) a) Xịt dung dịch tẩy trùng để trong 10 giây; b) Dùng giấy lau sạch c) Xịt dung dịch tẩy trùng, không lau.

Bất kỳ bề mặt nào mà bệnh nhân tiếp xúc đều có nguy cơ lây nhiễm. Bàn mổ là nơi tiếp xúc trực tiếp với mỗi bệnh nhân nên cần tẩy trùng thường xuyên và sử dụng bao tựa đầu dùng một lần cho từng bệnh nhân. Đối với những dụng cụ cố định khác như ghế, tủ, máy hút, máy gây mê, phòng bệnh nhân, thường dùng chất hóa học ở dạng khí như: sodium hypochloride pha loãng 1 phần 5 (1/5) để tẩy trùng với thời gian 10 đến 30 phút, hoặc dùng glutaraldehyd 2% trong phòng kín thời gian 10 giờ sẽ đảm bảo tiệt trùng.

II – DỤNG CỤ PHẪU THUẬT

1. Trang thiết bị

Trang thiết bị phòng mổ như bàn mổ, đèn, bàn đựng dụng cụ, máy hút tuy đã được tẩy trùng định kỳ hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng nhưng trước khi để dụng cụ phẫu thuật, hoặc cho bệnh nhân nằm cần có tấm vải vô trùng trải lên bề mặt, thường trải hai lớp, lớp dưới bằng nilon, lớp trên bằng vải.

2. Dụng cụ phẫu thuật

Đây là những dụng cụ mà phẫu thuật viên và phụ mổ sử dụng, liên quan trực tiếp đến vùng phẫu thuật nên các quy tắc vô trùng phải được đảm bảo tuyệt đối an toàn.

2.1. Khử nhiễm

Dụng cụ sau khi phẫu thuật phải được khử nhiễm nhằm chặn đứng sự tăng trưởng của vi trùng, bảo vệ nhân viên y tế, giúp chùi rửa dụng cụ dễ dàng, giảm nhiễm tối đa trong thời gian chờ giai đoạn vô trùng.

Ngay sau khi dùng xong, ngâm dụng cụ vào dung dịch tẩy trùng vừa pha trong 15 phút, sau đó rửa dụng cụ. Dụng cụ có thể được rửa bằng tay dưới vòi nước hoặc rửa bằng máy. Yêu cầu dụng cụ phải được rửa tỷ mỷ, cẩn thận, rửa sau phẫu thuật càng sớm càng tốt để tránh bị gỉ, những dụng cụ nào tháo ra được phải tháo ra từng phần trước khi lau, những dụng cụ có hình ống như ống hút, hoặc dụng cụ có mặt nhám như giũa xương, kẹp máu,… phải được thông bằng cây chùi lông kim loại hoặc bằng cây bàn chải nhựa cứng.

Tất cả dây tay khoan, ống hút phải bảo đảm vô trùng khi gắn vào gần vùng phẫu thuật, nếu chưa được vô trùng thì cần bọc lại bằng bao vô trùng.

Dụng cụ sau khi rửa phải được lau khô trước khi đóng gói để chuyển sang giai đoạn vô trùng nhằm tránh hoen ố dụng cụ.

Hình 1.2. Máy rửa dụng cụ

2.2. Các phương pháp vô trùng trong phẫu thuật răng miệng

Vô trùng (asepsis) là thuật ngữ mang nghĩa rộng được dùng để mô tả một loạt các phương pháp có khả năng làm giảm nhiễm trùng ở bệnh nhân và nhân viên, những phương pháp ấy được thực hiện trước, trong và sau phẫu thuật.

Vô trùng có vai trò kiểm soát rộng lớn trong thực hành và nếu thực hiện một cách có ý thức nó sẽ làm giảm tỷ lệ nhiễm trùng, ví dụ như tiệt trùng (sterilization) đồ vật và dụng cụ; khử trùng
(disinfection) môi trường làm việc; sát trùng (antisepsis) bàn tay và cẳng tay của kíp phẫu thuật. Quy cách mặc áo phẫu thuật, đeo khẩu trang, mang găng tay phẫu thuật cũng là biện pháp của vô trùng.

Một số định nghĩa về phương pháp vô trùng trong phẫu thuật răng miệng:

• Tiệt trùng (Sterilization) là một phương pháp hủy diệt sự sống của tất cả các dạng sinh vật bao gồm vi trùng, virus, nấm và bào tử.
• Khử trùng (Disinfection) là một phương pháp dùng chất lỏng hóa học độc hại để hủy diệt vi trùng sinh bệnh trên bề mặt đồ vật như sàn nhà, đồ đạc và vách tường.
• Sát trùng (Antisepsis, germicide đồng nghĩa với bactericide) là phương pháp dùng chất lỏng hóa học không độc để hủy diệt vi trùng sinh bệnh trên bề mặt của sinh vật như da.
• Sanitization là phương cách lau sạch vật dụng hoặc dùng nước đun sôi để hủy diệt vi trùng.

Sự tiệt trùng là một từ chuẩn mực được áp dụng, không có tình trạng dụng cụ “gần” tiệt trùng hoặc tiệt trùng “một phần” mà các trường hợp này là không vô trùng.

Dụng cụ và trang thiết bị có thể được tiệt trùng bằng hơi nóng ẩm, hóa chất, hơi nóng khô hoặc phương pháp hơi. Chọn lựa phương pháp tiệt trùng dựa vào đặc tính của vật liệu, bất kỳ phương pháp tiệt trùng được dùng để tiệt trùng dụng cụ cho phẫu thuật răng miệng đều phải dễ thao tác, an toàn cho dụng cụ. Cả hai phương pháp lý học và hóa học đều được sử dụng. Phương pháp lý học gồm phương pháp nhiệt khô, hơi nóng và tia . Khử trùng bằng hóa chất ít được các nhà vi trùng học ưa chuộng. Chlorhexidine và cồn không diệt được bào tử, glutaraldehyd diệt được các vi sinh vật và bào tử nhưng kích thích mô nên ít được dùng.

2.2.1. Tiệt trùng nóng vô trùng trong phẫu thuật răng miệng

Là một trong những phương tiện diệt vi sinh vật cổ điển nhất, Pasteur dùng nhiệt để làm giảm lượng mầm bệnh trong nước. Koch là người đầu tiên dùng nhiệt để tiệt trùng, ông ghi nhận ở 100oC trong 1,5 giờ sẽ diệt được các vi trùng sinh dưỡng (vegetative bacteria) nhưng hấp khô ở 140oC trong 3 giờ mới diệt được bào tử của vi trùng anthrax bacilli. Sau đó Koch thử nghiệm hấp nhiệt hơi nước và thấy rằng phương pháp này hiệu quả hơn hấp khô vì giảm nhiệt độ và thời gian nhưng vẫn đủ để diệt bào tử. Hơi nóng khô cần nhiệt độ thật cao để oxy hóa prôtêin tế bào trong khi đó hơi nóng ẩm làm đông đặc nhanh chóng prôtêin và phá hủy chúng ở nhiệt độ tương đối thấp.

Bào tử là những dạng đề kháng cao nhất của đời sống vi trùng, vì vậy dùng bào tử làm chuẩn để đánh giá các kỹ thuật vô trùng. Bào tử của vi trùng Bacillus stearothermophilus đề kháng với nhiệt rất cao nên người ta dùng loại bào tử này để kiểm tra tính hiệu quả của phương pháp tiệt trùng nhiệt. Lấy bào tử còn tồn tại sau khi đã tiệt trùng đem đi cấy, nếu bào tử không phát triển thì phương pháp tiệt trùng đó được xem là an toàn.

Ngoài ra sau khi tiệt trùng 6 tháng, khả năng vi sinh vật xâm nhập vào trong gói dụng cụ đã khử trùng tăng lên, do vậy tất cả các gói dụng cụ đã được tiệt trùng cần phải dán nhãn ghi ngày hết hạn sử dụng.

a. Nấu sôi

Trong trường hợp khẩn cấp, nếu không có điều kiện tiệt trùng bằng các phương tiện lò hấp ở nhiệt độ thích hợp thì có thể dùng nước máy đun sôi trong 30 phút để có độ an toàn cần thiết, nên cho dụng cụ vào khi nước đã sôi để tránh làm ố dụng cụ. Tuy nhiên nước sôi không quá 100oC thì không thể diệt được tất cả các loại bào tử.

b. Hơi nóng khô (POUPINEL)

Phương pháp này thường dùng để tiệt trùng dụng cụ bằng thủy tinh, dụng cụ sắc nhọn, tay khoan, dụng cụ có bột, dầu và những phẩm vật chịu được nhiệt mà không thể tiệt trùng được bằng nước sôi hay bằng hơi nước bão hòa dưới áp suất. Tiệt trùng bằng phương pháp hơi nóng khô dù rất hiệu quả nhưng kém hơn tiệt trùng bằng hơi nước bão hòa dưới áp suất vì cần thời gian vô trùng dài: khoảng 30 phút để đạt đến nhiệt độ theo yêu cầu và phải duy trì trong thời gian dài (ví dụ: 1 giờ ở nhiệt độ 160oC) mới diệt được vi khuẩn gây hại và bào tử. Sự thành công của phương pháp này không những tùy thuộc vào việc đạt được nhiệt độ cần thiết mà còn phải duy trì nhiệt độ đó đủ trong khoảng thời gian theo quy định. Những yếu tố cần tham khảo khi sử dụng phương pháp tiệt trùng này: thời gian làm nóng lò hấp và vật liệu cần tiệt trùng, tính dẫn nhiệt của vật liệu, luồng khí phân tán đều trong lò hấp và xâm nhập vào các vật cần khử trùng. Ngoài ra cần để ý đến thời gian làm nguội dụng cụ sau khi tiệt trùng.

Ưu điểm: dễ sử dụng, không làm hư dụng cụ.
Nhược điểm: thời gian tiệt trùng lâu, có nguy cơ làm hư những dụng cụ nhạy với nhiệt.

Hình 1.3. Máy tiệt trùng dụng cụ bằng hơi nóng khô (Poupinel)

c. Hơi nước bão hòa dưới áp suất (Hơi nóng ướt – Autoclave)

Phương pháp này hiệu quả hơn phương pháp tiệt trùng bằng hơi nóng khô vì dùng nhiệt độ thấp hơn và thời gian hấp ngắn hơn do nước sôi ở 100oC diệt trùng nhanh hơn hơi nóng khô ở cùng nhiệt độ (vì nước truyền nhiệt tốt hơn không khí) và nước sôi biến thành hơi nhanh hơn nước ở nhiệt độ phòng thành hơi nóng gấp 7 lần. Autoclave là tên gọi của phương tiện tạo ra hơi nước dưới áp suất này. Cơ chế hoạt động: đầu tiên tạo ra hơi nước, sau đó thông qua một loạt các van làm tăng áp suất hơi nước để hơi nước trở nên quá sôi.

Khi hơi tiếp xúc với dụng cụ sẽ ngưng tụ và truyền gần như tức thì toàn bộ năng lượng nhiệt. Điều này nhanh chóng làm thay đổi các prôtêin tế bào sống. Hơi nước bão hòa dưới áp suất có hiệu quả hơn hơi nước không có áp suất nhờ áp suất trong buồng chứa tăng, làm tăng điểm sôi và nhiệt độ của hơi nước sẽ cao hơn. Nhiệt độ và các áp suất tương ứng có thể chuyển nước sôi thành hơi nước: 109oC tại áp suất 5psi, 115oC tại 15psi, 126oC tại 20psi.

Dụng cụ đặt trong autoclave nên được gói lại để cho phép luồng hơi nước xâm nhập vào dụng cụ, có thể gói dụng cụ bằng giấy gói, hoặc trong gói vải để hơi nước trong autoclave thấm qua. Dụng cụ đặt trong nước sôi hoặc hơi nước không nén chỉ đạt được sự khử trùng nhưng chưa tiệt trùng vì ở nhiệt độ 100oC nhiều bào tử và virus còn tồn tại.

Bảng 1.1. Hướng dẫn tiệt trùng dụng cụ bằng hơi nóng khô và hơi nóng ướt

Lưu ý: 1,5 phút thời gian tiệt trùng được tính từ khi nhiệt độ trong lò hấp đạt đến nhiệt độ theo yêu cầu

Bảng 1.2. Chu trình tiệt trùng dụng cụ

Hình 1.4. Máy tiệt trùng dụng cụ bằng hơi nước bão hòa dưới áp suất

2.2.2. Tiệt trùng bằng khí

Sử dụng những khí gây phá hủy men và các cấu trúc sinh hóa khác cần cho sự sống của vi trùng. Ethylen oxit là chất thường được sử dụng nhiều nhất, đây là chất khí dễ cháy, được trộn thêm freon, CO2 hoặc nitrogen để tăng tính an toàn khi sử dụng. Khí ethylen oxit ở nhiệt độ phòng, có thể khuếch tán nhanh vào các vật liệu xốp như nhựa, cao su và diệt tất cả các vi sinh vật ở nhiệt độ 50oC trong vòng 3 giờ kể cả các bào tử. Tuy nhiên, do khí này có độc tính cao đối với mô sống nên tất cả các dụng cụ sau khi tiệt trùng bằng khí này cần được thông khí trong vòng 8 đến 12 giờ ở nhiệt độ 50 – 60oC, hoặc từ 4 đến 7 ngày ở nhiệt độ phòng.
Ưu điểm: tiệt trùng hiệu quả đối với các vật liệu xốp, thiết bị lớn hoặc những vật liệu bị phá hủy với nhiệt
Nhược điểm: cần có những thiết bị chuyên biệt, thời gian tiệt trùng và thời gian thông khí dài nên ít sử dụng trong nha khoa.

2.2.3. Khử trùng bằng hóa chất

Một số dụng cụ không chịu được nhiệt để tiệt trùng nóng, không thuận tiện để tiệt trùng bằng khí và không yêu cầu vô trùng nghiêm ngặt thì có thể khử trùng dụng cụ bằng hóa chất. Những tác nhân hóa chất có tính khử trùng được phân loại thành các loại tác động nhanh, trung bình hoặc chậm tùy thuộc vào khả năng bất hoạt các vi trùng gây nhiễm. Hóa chất tác động chậm chỉ hiệu quả trên một số vi trùng, loại tác động trung bình hiệu quả trên tất cả các vi trùng ngoại trừ bào tử, loại hóa chất tác động nhanh hiệu quả trên tất cả các vi trùng. Việc phân loại không những tùy thuộc vào đặc tính nguyên thủy của hóa chất mà còn tùy thuộc vào tầm quan trọng và cách sử dụng.

Các chất được dùng khử trùng dụng cụ bao gồm glutaraldehyd, iodophor, hợp chất clo, formaldehyd, trong đó các hợp chất chứa glutaraldehyd được sử dụng nhiều nhất. Cồn không thích hợp để khử trùng các vật dụng nha khoa vì bay hơi quá nhanh, có thể dùng để khử trùng tại chỗ các ống thuốc tê. Hợp chất ammonium bậc 4 không được đề nghị sử dụng vì không kháng virus viêm gan B và bị bất hoạt dưới tác dụng của xà phòng và tác nhân anion.

Các chất khử trùng phải đạt hiệu quả tối đa, dụng cụ sau khi dùng xong phải khử nhiễm, sau đó cho vào dung dịch khử trùng, yêu cầu dụng cụ phải chìm trong dung dịch và ngâm đúng thời gian quy định. Hết thời gian tẩy trùng, lấy dụng cụ ra rửa sạch hóa chất bằng nước cất hoặc nước đã đun sôi, lau khô dụng cụ bằng khăn vô trùng và dùng ngay.

Bảng 1.3. Hiệu quả và thời gian khử trùng của các loại hóa chất

giây 4 giờ+++

Glutaraldehyd 2% Kiềm với đệm fenola

Tỷ lệ 1 : 16 Nguyên chất

Sorcidin e, Cidex, Procide,> 10

giây 7 giờ

10++++Hợp chất clo 1% tỷ lệ 1 : 5Cloro30 phút+
Idophor 1% iodinBetadine, Isodine30 phút+

O – Phenylphenol 9% và O – benzyl –

P – chlorophenol 1% tỷ lệ 1 : 32

Omni II10 phút+

III – VÔ TRÙNG ĐỐI VỚI KÍP MỔ

Kíp mổ gồm có phẫu thuật viên, phụ mổ 1, phụ mổ 2, dụng cụ viên và y tá vòng ngoài. Không thể nói tiệt trùng đối với các thành viên trong kíp mổ như tiệt trùng dụng cụ. Vì thế vô trùng đối với kíp mổ là ngăn chặn không có vi trùng lây lan sang dụng cụ và vùng phẫu thuật bằng cách rửa tay, dùng những dụng cụ đã được vô trùng như nón (mũ), khẩu trang, quần áo mổ, găng tay,… để ngăn chặn sự lây lan trong khi phẫu thuật.

Sát trùng bàn tay và cánh tay trước khi mang găng và sát trùng vùng phẫu thuật. Vì dùng trên mô sống nên chỉ chọn chất sát trùng có độc tính trên mô thấp nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả khử trùng. Chất được dùng nhiều trong nha khoa là iodophors, chlorhexidin và hexachlorophen.

Iodophors (povidone – iodine) có phổ kháng khuẩn rộng, hiệu quả trên vi khuẩn Gram âm và Gram dương, nhất là virus, BK, bào tử và vi nấm. Thường sử dụng ở nồng độ 1%. Dạng iodophor dùng rửa tay có thêm chất tẩy rửa anionic. Chống chỉ định bệnh nhân dị ứng với thành phần iode, thiểu năng tuyến giáp và phụ nữ có thai. Iodophors đạt hiệu quả tẩy trùng sau khi tiếp xúc vài phút, vì vậy nên để dung dịch này tiếp xúc trên bề mặt tối thiểu vài phút trước khi rửa dưới vòi nước để đạt hiệu quả tối đa.

Chlorhexidin và hexachlorophen được sử dụng rộng rãi trên thế giới, hiệu quả diệt khuẩn Gram dương tốt hơn Gram âm. Chlorhexidine và hexachlorophene hiệu quả hơn khi dùng nhiều lần trong ngày vì các chất này đọng lại trên da và lưu lại hiệu quả kháng khuẩn sau mỗi lần rửa tay. Tuy nhiên, các chất này không hiệu quả đối với bào tử, tubercle bacilli và nhiều loại virus khác nên hiệu quả diệt khuẩn kém hơn iodophor.

iV – VÔ TRÙNG ĐỐI VỚI BỆNH NHÂN

Trước khi vào phòng mổ, bệnh nhân phải được làm vệ sinh cá nhân, nên ăn nhẹ nếu không gây mê vì sau mổ sẽ không ăn được ngay. Bệnh nhân để giày dép ngoài phòng mổ, đầu tóc và toàn thân thể bệnh nhân được phủ bằng khăn choàng vô trùng.
Sát trùng vùng miệng cho bệnh nhân nên sát trùng rộng ra xung quanh môi, một phần má, cằm, sau đó vùng mổ được vô trùng bằng betadin. Mặt cũng được che kín bằng khăn lỗ tròn để hở vùng miệng.

Tóm tắt nguyên tắc tổng quát của kỹ thuật vô trùng trong phẫu thuật răng miệng:

• Các dụng cụ đã được vô trùng phải được giữ kín cho đến khi sử dụng.
• Khi mở các gói dụng cụ vô trùng phải đứng xa gói dụng cụ không để người chạm vào.
• Không được với tay qua vùng vô trùng.
• Luôn đứng đối diện với vùng vô trùng hay vùng đã sát trùng.
• Dùng kẹp gắp dụng cụ (hoặc găng tay vô trùng) để gắp hoặc lấy những dụng cụ vô trùng.
• Dụng cụ đã lấy ra khỏi gói vô trùng không được gói trở lại.
• Dụng cụ đã vô trùng phải để nơi khô ráo.
• Mở nắp hộp vô trùng: nếu cầm trên tay thì để nắp hộp úp xuống; nếu để xuống bàn thì để nắp hộp ngửa lên.
• Nếu nghi ngờ tình trạng vô trùng phải coi như đã bị nhiễm trùng

Tổng hợp: Công ty Anh & Em.

Bài đăng lần đầu ngày: 13 Tháng ba, 2020 @ 5:24 chiều