Tự học chỉnh nha – Bài1 : Khám lâm sàng

Cắn hở được định nghĩa là mọi điểm cắn của răng cửa dưới không chạm với răng cửa trên, như hình bên trái ở trên. Có những trường hợp cắn hở hoàn toàn khi răng cách xa nhau ở phía trước. Cũng có những trường hợp hạng II khi độ cắn phủ của răng cửa trên so với răng cửa dưới là bình thường (phủ 1/3), nhưng răng cửa dưới không tiếp xúc với răng trên hoặc với hàm ếch.

Nguyên tắc: Răng sẽ trồi lên cho đến khi nó bị cản bởi thứ khác. Điều này nghĩa là răng sẽ tiếp tục trồi trong giới hạn thăng bằng cơ của bệnh nhân cho đến khi có vật cản. Đó có thể là răng, lưỡi, ngón tay cái hoặc một rào cản sinh lý nào khác.

Ví dụ chẩn đoán: Hãy so sánh hai dạng điển hình của trường hợp hạng II. Ở một dạng, răng cửa dưới mọc chạm tới vòm miệng (cắn sâu) và ở dạng thứ hai, răng cửa dưới không cắn chạm vòm miệng, và không có tiếp xúc với bề mặt trong của răng cửa trên.

Trường hợp nào dễ điều trị nhất nếu mục tiêu là chỉnh hạng II bằng việc kéo lùi răng cửa trên. Câu trả lời rất rõ ràng khi bạn áp dụng nguyên tắc đã thảo luận ở trên. Có gì đó ngăn răng cửa dưới mọc chạm vòm miệng trong ví dụ này. Dường như là lưỡi, hay nói theo cách khác, là bệnh có có tật đẩy lưỡi phía trước. Rất nhiều người cho rằng trường hợp này dễ điều trị nhất vì họ không phải đổi mặt với tình trạng cắn sâu.

Nhưng khi kéo lùi răng cửa trên, thì lưỡi sẽ ngăn cản việc kéo lại. Bất cứ khi nào bạn nhìn thấy răng trên và dưới không chạm nhau, đó là cảnh báo rằng có vấn đề gì đó về chức năng cơ. Thành công của bạn đối với những trường hợp này phụ thuộc vào khả năng của bạn trong kiểm soát thói quen trên bệnh nhân. Chúng tôi xem đó là một “hạn chế của điều trị” trong các trường hợp như vậy.

2.4. Độ dày của mô nha chu vùng răng cửa dưới.

Cung răng dưới là cung răng quy định hình dạng cung hàm. Để làm thẳng các răng chen chúc, chắc chắn sẽ đưa răng ra trước. Nếu các răng cửa dưới bị đưa ra quá nhiều, thì sẽ gây ảnh hưởng mô nha chu (thường gặp trong trường hợp cắt kẽ ở mô nướu). Đưa răng cửa dưới ra trước “trong giới hạn mô mềm phía trước” ở mô nha chu mỏng sẽ có nhiều nguy cơ hơn so với mô nha chu dày. Khi răng bị đưa ra trước, thì phần nha chu sẽ bị mỏng đi.

Ở lần thăm khám đầu tiên này, chúng ta sẽ tư vấn cho bệnh nhân về những gì cần làm để chỉnh tình trạng lệch lạc răng. Họ sẽ đặc biệt quan tâm nếu có nhổ răng hay không và tự quyết định lấy khi nào bắt đầu điều trị. Nếu không có phim Ceph, thì một yếu tố cần xem xét khi xác định có nhổ răng hay không chính là độ dầy mô nha chu vùng răng cửa dưới.

Sau khi tính khoảng chen chúc bằng phương pháp đã nói ở trên, chúng ta hình dung cứ một 1mm răng cửa đưa ra trước cho mỗi 2mm chen chúc.

Ví dụ: chen chúc hàm dưới 6mm thì sẽ gây ra đưa răng cửa ra trước 3mm. Trong trường hợp có mô nha chu mỏng, chúng ta dường như sẽ khuyên bệnh nhân nên nhổ răng, nhưng ta phải tham khảo phim x quang và đo mẫu trước khi đi đến kết luận cuối cùng.

2.5. Mất răng.

Điều này có vẻ rõ ràng, nhưng trong nhiều trường hợp mất răng có khoảng mất đã được đóng tự nhiên do di răng. Rất dễ không để ý thấy răng mất trong cung răng khi khám. Hãy chắc chắn răng bạn đếm đủ 4 răng cửa, 2 răng nanh, 4 răng cối nhỏ… trong mỗi cung hàm trước khi đánh dấu “không mất răng”.

2.6. Đường cong Spee

Đường cong Spee được xác định bằng cách nhìn cung răng dưới từ răng cối đến răng cửa. Đường cong Spee phẳng thường gặp nhất ở các ca hạng III và bộ răng hỗn hợp hoặc răng sữa. Đường cong Spee trong hình sẽ có một vài khoảng trống giữa rìa cắn và các răng cối nhỏ. Đường cong Spee sâu là chỉ thị của cơ nhai quá mạnh và thường rất khó điều trị. Cơ thường làm cho răng chậm di chuyển và dễ làm gẫy bể khí cụ.

Trong chỉnh nha, cần làm thẳng đường cong Spee trong mọi trường hợp. Bằng việc san phẳng đường cong Spee thì sẽ đạt được overbite và overjet đúng. Thật tiện lợi là với khí cụ dây thẳng, thì chiều cao khe mắc cài được đặt cố định từ răng trước ra sau, tạo ra đường cong spee phẳng khi đặt dây cung cứng cuối cùng.

Khi duy trì, đôi khi đường cong này lại tái phát. Một vài người tin răng đây là do chức năng của lồi cầu.

2.7. Hình thể cung răng:

Xác định hình dạng cung răng khi bệnh nhân đang ngồi trên ghế. Cung răng được định hình nhờ sự cân bằng giữa môi, má và lưỡi. Cung răng rộng, “vuông” có thể là do lưỡi to hoặc lưỡi “thực hiện chức năng” ở diện lớn hơn. Những bất hòa về kích thước cung răng giữa hàm trên và hàm dưới chỉ thị một phần chức năng cơ đặc biệt nào đó. Ví dụ, một trường hợp có cung răng dưới hình tam giác rất nhỏ và cung răng trên rộng, có thể là do vị trí lưỡi “cao” và lưỡi dường như nằm giữa răng trên và răng dưới tại tư thế nghỉ. Nếu lưỡi nằm thấp thì cung răng dưới sẽ rộng hơn.

Cung răng nguyên bản được xem là vị trí vững ổn nhất vì vị trí này ở trạng thái “thăng bằng” giữa răng và cơ xung quanh. Mọi sự thay đổi vị trí có thể dẫn đến sự bất ổn khi duy trì. Phương pháp nong hàm (làm cung răng rộng ra) được sử dụng để hạn chế đưa hàm dưới ra trước, do đó nhiều trường hợp điều trị không cần nhổ răng, nhưng cung răng có thể KHÔNG thể nong rộng ra ngay cả khi đặt lực sang hai bên qua dây cung hoặc khí cụ nong. Chỉ có 10% các trường hợp đáp ứng hoàn toàn với dây cung nong rộng. Trong thực hành bạn không nên dựa vào những gì “thỉnh thoảng” mới xảy ra, mà nên dựa vào những gì xảy ra ở “hầu hết” các trường hợp.

Trong hệ thống chấn đoán và điều trị, chúng ta sẽ tính toán lượng hàm dưới đưa ra trước dự kiến khi duy trì hình dạng cung răng ban đầu. Trong các trường hợp nằm ở ranh giới có hoặc không nhổ răng, chúng ta nên chọn loại cung nong gắn vào mắc cài (cộng thêm loại mắc cài có Labial Root Torque) để giảm lượng hàm dưới ra trước. Cung nong muốn trở lại hình thể ban đầu của nó (vốn to hơn cung răng) và điều này tạo lực làm tiêu và tái tạo xương, gây di chuyển răng. Bản xương ngoài sẽ ngăn việc di chuyển răng sang hai bên, đặc biệt đối với cung răng dưới.

2.8. Cắn chéo:

Cắn chéo sau được chia thành 3 loại. Loại thứ nhất là cắn chéo một bên, rất hiếm gặp. Loại thứ hai là cắn chéo sau hai bên, và loại thứ ba cắn chéo một bên có trượt chức năng của hàm dưới sang một bên (tạo ra cắn chéo một bên). Chìa khóa là nhìn vào đường giữa của hàm trên và hàm dưới. Trường hợp nào mà đường giữa hai hàm không trùng nhau, thì có thể không phải là do trượt chức năng của hàm dưới, như vậy có thể bạn đã phát hiện ra cắn chéo thực sự.

Tình trạng cắn chéo hai bên thực sự sẽ có đường giữa ở hàm trên và hàm dưới trùng nhau.

Nếu đường giữa không trùng nhau, thì bạn cần kiểm tra khả năng có trượt chức năng ở hàm dưới như trường hợp minh họa ở hình bên.

Nếu có cắn chéo hai bên với trượt chức năng hàm dưới sang một bên, nên phân loại trường hợp này là “cắn chéo hai bên có trượt chức năng hàm dưới sang trái hoặc phải”.

Cắn chéo trước được xem là kiểu cắn chéo có kèm trượt chức năng hàm dưới ra trước, hoặc kiểu cắn chéo không kèm trượt chức năng. Có vẻ như bạn khó có thể đưa hàm dưới ra sau đủ để tạo vị trí cắn chìa bình thường. Vị trí tốt nhất là vị trí đối đầu răng cửa kèm với cắn hở cắn phía sau. Bệnh nhân sau đó sẽ trượt hàm dưới ra trước vào tương quan lồng múi tối đa. Nếu bạn thấy bệnh nhân hạng III có kèm trượt chức năng hàm dưới, bạn nên chụp ảnh lưu lại vị trí lùi tối đa, như trong trường hợp ở trên, và chụp một phim Ceph thứ hai ở vị trí lùi nhất của hàm dưới.

2.9. Tình trạng nha chu:

Chúng tôi có điều trị cho bệnh nhân có tình trạng mất xương do bệnh nha chu. Nếu được làm đúng cách thì chỉnh nha có thể cải thiện tình trạng nha chu cũng như tiên lượng tốt về bộ răng của bệnh nhân.