NGHỆ THUẬT VÀ KHOA HỌC CHẨN ĐOÁN TRONG NGÀNH NHA

Khi đến để được tư vấn nha khoa, bệnh nhân cần hoàn thành bảng đăng ký cung cấp các thông tin về tiền sử y khoa và nha khoa. Bệnh nhân cần ký và ghi rõ ngày viết để làm tư liệu về sau. Việc lý do bệnh nhân đến khám cũng quan trọng như những thử nghiệm để chẩn đoán. Bác sĩ có thể phát hiện những bệnh lý nha khoa, nhưng nó có thể không phải là tình trạng bệnh lý dẫn đến than phiền chính của bệnh nhân. Những than phiền này có thể liên quan thứ phát đến một bệnh lý y khoa hoặc cũng có thể là kết quả của một điều trị nha khoa gần đây. Đôi lúc, than phiền chính đơn giản đó là một nha sĩ khác đã khuyên bệnh nhân đúng hoặc sai về việc liệu bệnh nhân có gặp vấn đề răng miệng gì không. Vì vậy, bác sĩ cần tập trung tìm hiểu và nên ghi chép lại than phiền chính của bệnh nhân bằng chính những lời nói họ thể hiện.

Các bác sĩ có nhiệm vụ thu thập chính xác bệnh sử y khoa của mỗi bệnh nhân đến điều trị. Dưới đây là các tình trạng bệnh lý y khoa có liên quan đến việc điều trị nha khoa. – Bệnh tim mạch: viêm màng tim, cao huyết áp, cơn đau thắt ngực không ổn định, nhồi máu cơ tìm trong thời gian gần đây, rối loạn nhịp tim, sung huyết tim,… – Bệnh lý về phổi: bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen suyễn – Bệnh lý tiêu hóa và thận: bệnh thận giai đoạn cuối, chạy thận nhân tạo, viêm gan siêu vi (B, C, D, và E), viêm loét dạ dày, viêm ruột … – Bệnh lý về máu: các bệnh lây nhiễm qua đường quan hệ tình dục, HIV – AIDS, đái tháo đường, suy tuyến thượng thận, cường giáp, suy giáp, rối loạn đông chảy máu, ung thư, bệnh bạch cầu, viêm xương khớp, viêm khớp dạng thấp, bệnh lupus ban đỏ. – Bệnh lý thần kinh: tai biến mạch máu não, co giật, lo âu, trầm cảm hay rối loạn lưỡng cực, tiền sử dùng ma túy hoặc nghiện rượu, bệnh Alzheimer, tâm thần phân liệt, rối loạn ăn uống, đau dây thần kinh, bệnh đa sơ cứng, Parkinson. Cần đo huyết áp và thân nhiệt cho bệnh nhân trong mỗi lần tới khám. Bác sĩ lâm sàng cần đánh giá câu trả lời của bệnh nhân với bảng câu hỏi từ hai khía cạnh: (1) tình trạng bệnh lý y khoa nào và loại thuốc nào đang sử dụng cần thay đổi để phù hợp với điều trị nha khoa (2) những tình trạng bệnh lý y khoa nào làm tăng hay giảm triệu chứng của bệnh lý nha khoa. Bệnh nhân với với tình trạng bệnh lý y khoa trầm trọng có thể cần thay đổi phương pháp hoặc kế hoạch điều trị nha khoa. Thêm vào đó, bác sĩ cần kiểm tra xem liệu bệnh nhân có dị ứng với loại thuốc hay vật liệu nha khoa nào không, có mang khớp giả, cấy ghép tạng hoặc dùng loại thuốc gì ảnh hưởng đến việc gây tê, thuốc kháng sinh hoặc giảm đau không.

Một vài tình trạng bệnh lý y khoa có biểu hiện trên răng miệng cần chú ý khi đưa ra một chẩn đoán nha khoa. Những thay đổi trên mô mềm vùng miệng do dùng các loại thuốc để điều trị bệnh toàn thân như viêm miệng, khô miệng, chấm xuất huyết, bầm máu, tổn thương niêm mạc, xuất huyết mô mềm. Một số bệnh lý y khoa có thể bắt chước hình ảnh bệnh lý vùng miệng chẳng hạn như: + Lao hạch bạch cổ và dưới hàm có thể chẩn đoán nhầm với viêm nhiễm có liên quan đến răng. + U lympho có thể lên quan đến hạch bạch huyết giống vậy. + Suy giảm miễn dịch và đái tháo đường không kiểm soát đáp ứng kém với điều trị nha khoa có thể biểu hiện thành áp xe tái diễn trong khoang miệng và cần phân biệt với áp xe có nguồn gốc do răng + Bệnh nhân thiếu sắt, thiếu máu, bệnh máu ác tính có thể gây dị cảm mô mềm trong miệng + Thiếu máu hồng cầu hình liềm có kèm tình trạng đau xương có thể bắt chước cơn đau do răng và tiêu xương trên

, gây dễ nhầm lẫn với hình ảnh X-quang trong bệnh lý có nguồn gốc tủy răng. + Chiếu xạ vùng đầu – cổ có thể dẫn đến tăng nhạy cảm răng, hoại tử xương. + Đau dây thần kinh V, cơn đau thắt ngực tim có thể bắt chước cơn đau do răng. + Viêm xoang hàm trên khá phổ biến và có thể nhầm lẫn với tình trạng đau răng ở góc phần tư hàm trên phía sau. Trong trường hợp này răng vùng này sẽ rất nhạy cảm với lạnh và khi gõ vào răng, nó giống với triệu chứng của viêm tủy răng. Nếu sau khi thăm khám nha khoa kỹ lưỡng, tìm hiểu triệu chứng chủ quan và khách quan, làm các thử nghiệm lâm sàng và chụp X-quang mà không đưa đến một chẩn đoán nào rõ ràng thì cần xem xét tình trạng bệnh lý y khoa hiện có.

Những biến cố được sắp xếp theo trình tự thời gian dẫn đến than phiền chính của bệnh nhân được gọi là bệnh sử nha khoa. Những thông tin này hướng dẫn bác sĩ quyết định thực hiện loại thử nghiệm gì để chẩn đoán. Bệnh sử bao gồm những triệu chứng trong quá khứ và ở thời điểm hiện tại, cũng như những thủ thuật hoặc chấn thương có thể gây nên than phiền chính của bệnh nhân. Bắt buộc phải ghi lại chính xác những thông tin này. Sẽ rất hữu ích nếu chúng ta có một mẫu khai thác bệnh sử chuẩn để điền vào trong suốt quá trình khai thác thông tin và kiểm tra chẩn đoán. Cũng có những gói phần mềm kỹ thuật số quản lý thông tin bệnh nhân bằng những tập tin điện tử, rất hữu ích cho việc chẩn đoán và lưu trữ.