139-151. PHÂN TÍCH STEINER
Cecil C. Steiner đã đi xa hơn một bước khi ông đưa ra một phân tính không chỉ tính đến mối liên hệ giữa răng với nhau và răng với nền hàm mà ông còn nhận thấy tầm quan trọng của mô mềm bao phủ bên ngoài và ông đã đưa thêm vào trong phân tích. Ông chọn những thông số mà ông rằng có ý nghĩa nhất. Và ông tin là chúng cung cấp những thông tin lâm sàng lớn nhất với số lần thực hiện đo đạc tối thiểu. Bằng cách so sánh những giá trị đo của các bệnh nhân bị sai khớp cắn so với những bệnh nhân có khớp cắn “bình thường” ông xác định mức độ sai lệch so với bình thường.
Steiner chia phân tích của mình thành ba phần- xương, răng và mô mềm. Phân tích xương liên quan đến tương quan giữa xương hàm trên với xương hàm dưới và so với nền sọ. Phân tích răng liên quan đến răng cửa hàm trên và hàm dưới trong mối tương quan với nhau và với xương hàm. Và phân tích mô mềm cung cấp một phương tiện đánh giá sự cân bằng và hài hoà của nét mặt nhìn nghiêng bên dưới.
Steiner lưu ý rằng những mốc như Porion và Orbital không phải luôn luôn dễ xác định trên phim Cephalometric , do đó ông đã chọn dùng những điểm ở nền sọ trước (Sella và Nasion) như là đường tham chiếu trong phân tích của mình. Ưu điểm khi dùng hai điểm này đó là chúng di chuyển một khoảng rất nhỏ khi đầu lệch khỏi vị trí đúng. Điều này vẫn đúng thậm chí khi đầu bị xoay trong cephalostat.
Tương quan xương hàm trên so với nền sọ
Góc SNA được tạo nên bằng cách nối các đường thẳng S-N và N-A. Giá trị trung bình của góc này là 82o. Nếu số đo góc này lớn hơn 82o có nghĩa là xương hàm trên nằm về phía trước hay nhô xương hàm trên. Ngược lại, nếu số đo góc này nhỏ hơn 82o nghĩa là xương hàm trên nằm về phía sau hoặc lùi xương hàm trên.
Tương quan giữa xương hàm dưới so với nền sọ
Để đánh giá liệu xương hàm dưới nhô hay lùi so với nền sọ thì cần đo góc SNB. Giá trị trung bình của góc này là 80o.
Nếu góc này nhỏ hơn 80o cho thấy xương hàm dưới lùi. Nếu góc này lớn hơn 80o cho thấy xương hàm dưới đi ra phía trước hay nhô xương hàm dưới.
Tương quan giữa xương hàm trên và xương hàm dưới
Góc ANB cung cấp thông tin về mối tương quan giữa vị trí xương hàm trên và xương hàm dưới. Góc ANB cho thấy sự bất cân xứng theo chiều trước sau của nền chóp xương hàm trên và xương hàm dưới.
Giá trị trung bình của góc này là 2 độ. Góc này lớn hơn 2 độ cho thấy khuynh hướng xương hạng II. Theo nguyên tắc, góc này càng lớn thì sự chênh lệch theo chiều trước sau của xương hàm càng lớn, và do đó việc sửa chữa sai khớp cắn càng khó khăn.
Góc này nhớ hơn 2 độ và có giá trị âm (chẳng hạn – 1 độ, -2 độ v.v…) cho thấy xương hàm dưới nằm về phía trước so với xương hàm trên, tương quan xương hạng III.
Góc mặt phẳng nhai
Mặt phẳng nhai được vẽ từ vùng lồng múi của các răng cối nhỏ và răng cối lớn thứ nhất. Đo giá trị góc tạo tạo bởi mặt phẳng nhai với mặt phẳng SN.
Giá trị trung bình của góc này ở người có khớp cắn bình thường là 14 độ. Góc này tăng trong trường hợp mặt dài hoặc tăng trưởng theo chiều dọc và cũng gặp trong những trường hợp cắn hở xương. Góc này có thể giảm trong trường hợp tăng trường theo chiều ngang hoặ cắn sâu xương.
Góc mặt phẳng hàm dưới
Mặt phẳng hàm dưới được vẽ từ Go đến Gn. Góc mặt phẳng hàm dưới được tạo thành bằng cách nối mặt phẳng hàm dưới với nền sọ trước (mặt phẳng S-N).
Giá trị trung bình của góc này là 32 độ.
Góc mặt phẳng hàm dưới lớn (tăng trưởng theo chiều dọc) hoặc nhỏ (tăng trưởng theo chiều ngang) cho thấy những dạng tăng trưởng không thuận lợi và có thể gây ảnh hưởng đến kết quả điều trị.
Phân tích răng
Phần phân tích này được thiết kế để xác nhận lại những quan sát trên lâm sàng và xác định vị trí của hàm trăng trong mối tương quan lẫn nhau và với nền sọ.
Vị trí răng cửa hàm trên
Răng cửa hàm trên có mối liên hệ với mặt phẳng N-A về góc độ cũng như khoảng cách. Góc giữa răng cửa hàm trên với N-A cho thấy độ nghiêng của răng cửa trên so với N-A, khoảng cách giữa răng cửa hàm trên so với N-A cho thấy vị trí trước – sau của răng cửa hàm trên so với đường N-A.
Các răng cửa hàm trên nên nằm về phía trước đường N-A một khoảng 4 mm (nhưng mà có thể lên đến 7 mm) và nghiêng một góc 22 độ so với đường này. Để xác định chính xác tương quan trước sau của các răng cửa, cần đo khoảng cách giữa điểm nằm ngoài nhất trên bề mặt răng cửa đến đường N-A.
Vị trí răng cửa hàm dưới
Vị trí tương đối theo chiều trước sau và góc của răng cửa hàm dưới được xác định bằng mối tương quan giữa vị trí lồi nhất trên răng đến đường N-B. Khoảng cách giữa răng cửa hàm dưới đến đường N-B bằng millimet cho thấy vị trí răng cửa nằm về phía trước hoặc phía sau so với đường N-B. Góc giữa răng cửa giữa hàm dưới với N-B cho thấy độ nghiêng của răng. Điềm ngoài nhất của răng nên cách đường N-B về phía trước một đoạn 4mm, và trục nghiêng của răng với đường N-B nên là 25 độ.
Góc liên răng cửa
Góc liên răng cửa liên quan đến vị trí tương đối của răng cửa hàm trên và răng cửa hàm dưới. Nếu góc này nhọn hoặc nhỏ hơn 130 độ, như vậy các răng trước được xem như bị nhô. Do đó, răng trên và răng dưới có thể cần dựng trục hoặc kéo lùi. Ngược lại, nếu góc này lớn hơn 130 độ hoặc tù hơn, răng cửa trên và dưới có thể cần đẩy về phía trước hoặc điều chỉnh góc nghiêng của chúng.
Răng cửa hàm dưới so với cằm
Cằm là một trong những mốc quan trọng nhất trong nét mặt nhìn nghiêng của bệnh nhân. Theo những nghiên cứu đượcthực hiện bởi Holdaway thì khoảng cách giữa mặt ngoài răng cửa dưới đến đường N-B và khoảng cách giữa Pog đến đường N-B nên bằng nhau (chẳng hạn 4mm). Hai số đo này chênh lệch 2mm thì có thể chấp nhận được; chênh lệch 3mm thì ít mong muốn hơn nhưng cũng chấp nhận được. Nếu sự khách biệt giữa hai số đo này vượt quá 4mm thì cần có biện pháp điều chỉnh.
Nguồn: bác sĩ Lương Thị Quỳnh Tâm
Bài đăng lần đầu ngày: 23 Tháng mười một, 2017 @ 2:42 chiều
