Răng gãy luôn là một thử thách với các bác sĩ nha khoa. Điều trị tuỷ răng trẻ em ngày nay có thể thực hiện đươc ngay cả khi răng gãy vỡ nghiêm trọng. Một trong những kỹ thuật được chấp nhận nhiều nhất bao gồm phục hồi các lỗ sâu lớn hoặc các răng gãy vỡ phức tạp bằng cách chế tạo chốt và cùi và sử dụng không gian tuỷ chân răng để neo giữ. Cho tới nay, vật liệu phù hợp cho qía trình này chủ yếu là các loại hợp kim khác nhau.
Các vật liệu này thường cứng và đòi hỏi phải được đổ khuôn cực kỳ chính xác để vừa khít với các ống tuỷ. Ngày nay các vật liệu được sử dụng không những giúp chúng ta giảm tải các bước trung gian thực hiện ở xưởng mà còn giúp bác sĩ có một sự kiểm soát hoàn toàn, thực hiện ngay tại ghế răng, các chốt và cùi dán dính thẩm mỹ và bền đẹp. Một trong những vật liệu được đề cập tới ở đây được sử dụng trên một răng của vĩnh viễn trẻ em.
BÁO CÁO CA LÂM SÀNG
Bệnh nhân nữ 12 tuổi tới Khoa Răng trẻ em than phiền về việc gãy răng trước hàm dưới bên trái từ 4 tháng nay. Bệnh nhân không hề có cơn đau nào [Bảng/Hình 1]. Bố mẹ bệnh nhân cho biết bé bị ngã cách đây hai năm và răng trước bị gãy. Có các cơn đau và nhạy cảm răng vào thời điểm đó nên họ đã cho con tới khám bác sĩ. Qua hỏi bệnh, ta biết rằng răng liên quan đã được điều trị tuỷ răng 6 tháng trước và được phục hồi nhưng miếng trám đã rơi trong vòng 1 tháng. Trám lại cũng không giữ được quá 15 ngày.
Khám răng cửa giữ hàm dưới bên trái bị gãy và không hề có đau và nhạy cảm khi gõ. Cấu trúc răng còn lại không đủ để trám composit hay làm chụp. Sau khi khám và kiểm tra kỹ lưỡng, chúng tôi quyết định thực hiện một chốt và cùi đắp composit. Vì đây là một răng trước ở bệnh nhân trẻ nên vật liệu được lựa chọn là composit tăng cường sợi (Ribbond, Ribbond THM, Ribbond inc.Seattle, WA) vì nó thẩm mỹ và có độ bền phù hợp. Khi răng đã được trám hoàn hảo [Bảng/hình ], ta sửa soạn khoảng tuỷ răng [Bảng/hình 3&4]. Việc sử dụng ribbond không đòi hỏi phải sửa soạn răng như các chốt kim loại.
Cấu trúc răng
Còn lại ít, không thể dùng đê cao su để cô lập do đó chúng tôi quyết định dùng ống hút mạnh và bông cuộn để đảm bảo cô lập tốt. Gutta percha được lấy bỏ bằng dung dịch làm mềm cho tới khi đạt được độ dài cần thiết cho chốt. Chốt được giữ hình dạng tạo bởi mũi Gates Glidden (Roydent, West Palm Beach, FL), rửa sạch bằng Natri hypoclorit 5% và làm khô. Chiều rộng của Ribbond được quyết định dựa trên khoảng tuỷ răng hiện có.
Độ sâu của chốt được đo bằng cây thám châm nha chu, và dùng kéo chuyên dụng trong bộ (Ribbond Starter kit, Riboond THM, Seattle) để cắt một miếng Ribbond có chiều rộng 3mm, đo lại hai lần độ sâu của khoảng chốt và ba bốn lần chiều cao của cùi tạo phía trên [Bảng/Hình 5] sau đó đặt hai lớp resin lên và chiếu đèn. Thành ống tuỷ được etching, rửa sạch và sấy khô nhẹ nhàng. Nước đọng được thấm khô bằng côn giấy. Nhựa dán dính (Ed Primer II A&B) được đặt vào nhờ cọ nhỏ và xịt khô nhẹ nhàng để thoát hết dung môi. Cement nhựa được đặt trong khoảng ống tuỷ.
Ribbond được lấy bỏ khỏi nhựa và các phần nhựa thừa cũng được lại bỏ bằng các dụng cụ bằng tay [Bảng/Hình 6], tạo hình V và phủ cement nhựa (Panavia, Kuraray Medical Inc., Nhật Bản). Miếng ribbond được đặt trong khoảng chốt theo hướng môi-lưỡi với cây thám châm nha chu [Bảng/Hình 7]. Cement nhựa dư được lấy bỏ và cement sẽ trùng hợp trong 20s. Hai đầu lồi ra của Ribbond tạo ra phần tăng cường lực của phần cùi đắp nhằm thay thế cho thân răng đã mất. Nhựa hỗn hợp từ ống bơm được đẩy ra phủ lên sườn để tạo cùi giống như hình dạng của răng cửa giữa hàm dưới.
Khoảng giữa đầu ribbon lồi được lấp đầy bằng nhựa để không tạo ra bất cứ khe hở nào.
Nhựa composit phủ hoàn toàn ribbon không để chúng trồi ra ngoài rìa của bề mặt cùi. Tất cả vật liệu được chiếu đèm để tạo bề mặt cứng. Vật liệu được lấy ra khỏi miệng sau hai giờ. Kết quả của quá trình này là một đơn vị chốt và cùi hoàn chỉnh được dán vào chân răng, tạo ra một cấu trúc cứng chắc mà không gây hại cho chân răng.
Hơn nữa, nhựa có hình dạng y như bên trong khoảng tuỷ răng bảo đảm không có khoảng trống và loại bỏ vấn đề không ăn khít hay gặp với chốt kim loại. Mảng băng Ribbond tăng cường lực cho vật liệu nhựa và làm nó bền và khoẻ hơn rất nhiều. Dán toàn bộ vật liệu để tạo ra một khối chốt và cùi đơn, giúp truyền lực cắn đều đặn và chống lại sự bong ra.
Điều quan trọng nhất là không hề có ánh kim loại trên thân răng vì nền toàn bộ được làm từ composit và màu sắc cũng như độ xuyên thấu hoàn toàn tương thích với răng tự nhiên. Các dải sợi, cũng dạng màu trắng đục, hoàn toàn được giấu dưới lớp composit.
Tuy nhiên, nó không góp phần tạo nên màu sắc của thân răng. Quá trình phục hồi được hoàn thành bằng việc đắp răng bằng nhựa composit hybrid và sau đó là kỹ thuật đắp từ từ không cần khuôn [Bảng/Hình 8-9]. Tất cả được chiếu đèn hoàn toàn. Dùng mũi và đĩa khoan hoàn tất để đánh bóng và hoàn tất. Bệnh nhân được khuyên nên làm chụp sau khi khớp cắn đã phát triển hoàn toàn. Bệnh nhân được theo dõi bằng các lần tái khám 6 tháng một và sau 2 năm và phục hồi vẫn ở tình trạng tốt [Bảng/hình 10,11]. Do khớp cắn còn chưa hoàn thiện nên chúng tôi quyết định sẽ bọc răng trong tương lai.
BÀN LUẬN
Composit tăng cường lực (FRC) là một vật liệy dán dính, tương thích sinh học, thẩm mỹ, xuyên thấu và sử dụng dễ dàng. Do các đặc tính đó, chúng được sử dụng rộng rãi cho nhiều ca lâm sàng khác nhau. Sự phát triển của kỹ thuật composit tăng cường lực đem đến một kỷ nguyên mới không kim loại, nha khoa thẩm mỹ [1]. Sự kết hợp của nhựa composit và FRC cho thấy những ưu điểm về cơ học cũng như dán dính vào cấu trúc răng để phục hồi mà không tăng lực ngang và dọc lên răng. Cho đến giờ, vật liệu duy nhất để thực hiện quy trình này là các hợp kim.
Các kim loại này thường cứng và khó đúc thành các hình dạng ống tuỷ một cách chính xác và dán dính cố định được trong ống tuỷ. Nếu quá chặt nó có hể gây nứt vỡ chân răng. Các bước trung gian để chế tạo (lấy dấu, đổ mẫu, lên sáp, đúc, hoàn thiện) thường dẫn tới nhiều sai số [4]. Sự phát triển gần đây của sợi dán dính tăng cường lịch Ribbond (Ribbond THM, Ribbond inc,Seattle, WA) được báo cáo như là một loại vật liệu làm chốt thẩm mỹ, đạt hiệu quả cơ học và không có màu [5].
Được giới thiệu lần đầu tiên trên thị trường vào năm 1992, Ribbond chứa sợi polythylen tăng cường độ bền cao, dán dính được [1]. Độ mở và dạng dải như ruy băng cho phép phù hợp với răng và cung răng. Đây là một ưu điểm so với các loại chốt tạo hình sẵn khi việc tương thích với ống tuỷ khó khăn. Bên cạnh đó, hình dạng ruy băng cũng giúp chúng nằm gọn trong ống tuỷ với ít vi kẽ. Sự hoàn trộn của các lớp sợi tăng khả năng nâng đỡ và giảm sự nứt của răng phục hồi. Khi chốt sợi chế tạo sẵn được đặt cong, nứt sẽ xuấ hiện ở mặt uốn và do tính giòn của vật liệu gây ra nứt vỡ lan rộng [1].
Mục đích sử dụng Ribbond như chốt và cùi trong ca lâm sàng này do các đặc điểm nêu trên của nó rất phù hợp để chế tạo chốt. FRC có thể sử dụng để cố định các răng chấn thương, phục hồi các răng gãy và tạo ra cung răng cố định bán phần và sử dụng trong chốt và cùi dán trực tiếp trong nội nha, hàm cố định mặt lưỡi và hàm giữ khoảng trong chỉnh nha [6]. Tuy nhiên, hiện nay chưa có nhiều báo cáo về sử dụng Ribbond trong nha trẻ em [7].
Sự đàn hồi của sợi composit giảm thiểu tình trạng nứt vỡ của chân răng. Do đó, chúng tôi có một lựa chọn tốt khi sử dụng Ribbond làm vật liệu chốt và cùi. So sánh với các chốt tạo sẵn, không có bất kì sửa soạn răng nào khác sau khi điều trị nội nha. Điều này giữ được độ bền tự nhiên của răng, loại bỏ khả năng gây thủng chân do khi sử dụng Ribbond ở pha gấp được, nó hoàn toàn tương thích với đường vòng tự nhiên và sự thâm nhập vào chân răng cho phép lưu giữ cơ học.
Không có sự căng nào được tìm thấy ở mặt giao răng-chốt [7]. Chốt Ribbond thụ động và lưu giữ cao. Thêm vào đó, do sợi Ribbond trong suốt nên nó phù hợp với màu sắc composit và cho phép có độ xuyên thấu với ánh sáng qua răng. Điều này tạo nên hiệu quả thẩm mỹ [1]. Việc sử dụng chốt tăng cường sợi tốt hơn nhiều so với các hệ thống chốt sợi trước đó vì nó đòi hỏi thời gian trên ghế răng ít hơn, phù hợp với ống tuỷ và giảm căng trên bề mặt răng hơn [7-9].
Ưu điểm lớn nhất của FRC là khả năng ghi nhớ hình dạng. FRC có thể phù hợp với mọi bề mặt răng trong hay ngoài. Bên cạnh đó, việc dán FRC cũng dễ dàng hơn rất nhiều [8]. Tuy nhiên, bên cạnh các ưu điểm, FRC cũng còn một số hạn chế [1]. Một số báo cáo cho thấy FRC được sử dụng trên các răng sữa [10-12]. Các kết quả cho thấy vật liệu này cho kết quả tốt khi làm chốt và cùi ở các răng sữa trên bệnh nhân nhi. Các răng vĩnh viễn bị chấn thương nằm ở phía trước ở trẻn em cần được sửa chữa nhanh chóng để thiết lập chức năng và thẩm mỹ vì nó gây ra tâm lý xấu cho trẻ em.
Đòi hỏi thẩm mỹ của các răng trước yêu cầu sử dụng vật liệu composit mà trong các ca phức tạp cần phải tăng cường sợi để tăng khả năng kháng cơ học. Các tác giả chia ra các thông số như đặc tính lý hoá, khả năng thấm nước, dễ cắt và xếp lớp. Sợi polyethylen là vật liệu đàn hồi, xuyên thấu, thích hơp, giảm căng và kháng lại lực kéo nhất. Vật liệu này còn được sử dụng trên răng cửa trước ở người lớn nhưng ít khi được báo cáo khi sử dụng ở trẻ em [12]. Do đó, chúng tôi cố gắng sử dụng sợi ribbond như chốt và cùi ở răng vĩnh viễn phía trước ở trẻ em và đạt được kết quả mong muốn. Mặc dù nhiều ca còn tranh cãi việc sử dụng Ribbond trên các răng sữa cho đến ngày hôm nay nhưng không có một ca tranh cãi vào về việc sử dụng trên hàm răng vĩnh viễn cho các răng trước [11,12].
KẾT LUẬN
Thời gian gần đây, số lượng điều trị nội nha tăng cao và cho kết quả tốt. Do đó, phục hồi răng sau điều trị nha khoa cũng là một phần quan trọng để điều trị các răng có hình dạng không còn hoàn thiện. Vật liệu FRC trở thành một đột phá mới trong nha khoa thẩm mỹ. Composit tăng cường sợi được sử dụng cho nhiều ca tương tự ở răng trẻ em ở răng sữa nhưng rất ca được báo cáo về răng trước vĩnh viễn ở trẻ em.Các tác giả cố gắng sử dụng ở bệnh nhân trẻ em và cho răng vĩnh viễn và cho thấy kết quả thoả mãn đồng thời có sự cải thiện các đặc điểm cơ học. Theo dõi lâu dài nhiều ca là đòi hỏi để chứng minh tác dụng của vật liệu này, nhằm giúp chúng trở nên phổ biến hơn trong nha trẻ em.
Nguồn: Sonu Acharya1, ShobhaTandon2
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Ribbond Inc. “Post and Core Restored Tooth after Endodontic Treatment,”Dental Products Report, (1995).
[2] Acharya S and Tandon S. “Fiber-Reinforced Composites as a Fixed Space Maintainer in Case of Primary Tooth Loss”. Compend Contin Edu Dent. 2011;32:6.
[3] Blank J., “A Novel Approach for a Single-Tooth Provisional,” Dentistry Today. 2012;2: 134-39.
[4] Ganesh M, Tandon S. Versatility of ribbond in contemporary practice. Trends Biomater Artif Organs. 2006;20:53–58.
[5] Vitale MC, Caprioglio C, Martignone A, Marchesi U, Botticelli AR. Combined technique with polyethlene fibers and composite resins in restoration of traumatized anterior teeth. Dent Traumatol. 2004;20:172–77. [6] Gerald B, Gregori M K, “An Indirect Matrix Technique for Fabrication of Fiber- Reinforced Direct Bonded Anterior Bridges”. Compendium. 2010;31(1):60-64.
[7] Adanir N, Belli S, Eraslan O, Eskitascioglu G. Effect of post length on stress distribution under functional forces in a glass fibre-post-restored maxillary central incisor model. J Dent Res. 2003;82:253.
[8] CL Viera and CC Ribeiro. Polyethylene fiber tape used as a post and core in decayed primary anterior teeth: a treatment option. J Clin Pediatr Dent 2001;26(1):1–4.
[9] Esghi A, Eshfahan RK, Khorousi MA. simple method for reconstruction of severely damaged primary anterior teeth. Dent Res J (Isfahan). 2011;8(4): 221–25.
[10] Bayrak S, Tunc ES, Tuloglu N. Polyethylene fiber-reinforced composite resin used as a short post in severely decayed primary anterior teeth: A case report. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod.2009;107:e60–64.
[11] Subramaniam P, Babu KL, Sunny R. Glass fiber reinforced composite resin as an intracanal post-clinical study. J Clin Pediatr Dent. 2008;32:207–10.
[12] Verma L, Passi S. Glass Fibre-Reinforced Composite Post and Core Used in Decayed Primary Anterior Teeth: A Case Report. Case Rep Dent. 2011: 864254
Bài đăng lần đầu ngày: 26 Tháng Mười, 2019 @ 4:10 chiều
